Sokołów (k. 1858/o. 1848)

Tytuł: Plan zbiorowy Dóbr prywatnych Sokołów w Powiecie Sieradzkim Gubernii Warszawskiej położonych

Rok: kopia 1858 / oryginał 1848

Język: Polski

Autor: Józef Albin Pełzucki, jeometra klassy drugiej (kopia 1858), Klemens Raczyński, jeometra (oryginał 1848).

Toponimy: Biały Ług, Długie Łąki, Dół, Dwór, Dymnik, Folwark, Folwark Sokołów, Gać, Jeziórko, Jędrzeiska, Kalinki, Kamiennik, Karczma, Klin, Kolonija Dębina, Kozia Łąka, Lipia, Ług, Niwy, Ogrody, Okrąglica, Paszkacz, Pod Olszynką, Podlesie, Podświnie, Porąbki, Przy Dębinie, Sciegna, Sołowiska, Twarda Rola, U Stoczkowskiej Drogi, U Żorowskiej Drogi, Wieś Sokołów, Witki

Źródło: AP w Łodzi oddział w Sieradzu. Zbiór kartograficzny, sygn. 736/109

Historyczne mapy regionu sieradzkiego:
Opis Jakuba Jurka.

„Plan zbiorowy Dóbr prywatny Sokołów w Powiecie Sieradzkim Gubernii Warszawskiej położonych” wykonał geometra Józef Albin Pełzucki w 1858 r. Został sporządzony na podstawie pierworysu pomiaru dóbr Sokołów z 1848 r. (który wyszedł spod ręki Klemensa Raczyńskiego). Skala tego planu to 1:10000, zastosowano zaś miarę nowopolską.

Powodem jego wykonania było ”skolonizowanie włościan”, czyli, prawdopodobnie wytyczenie na gruncie dóbr nowej kolonii mieszkalnej – być może chodzi tu o kolonię zwaną później Dębiną. Jednym z walorów planu jest użycie kolorów. Na arkuszu nie przedstawiono legendy wyjaśniającej ich znaczenie. Na podstawie legendy zawartej na innym planie, przy założeniu, że były to w jakimś stopniu standardowe barwy, można uznać, że kolor różowy oznaczał grunta folwarczne, żółty – chłopskie, ciemnozielony – ogrody, jasnobłękitny – łąki, niebieski – wody, ciemnoszary – lasy, jasnoszary – odpadki, jasnobrązowy - nieużytki. Ponadto niektóre obszary posiadają sygnaturkę prawdopodobnie oznaczającą niskie zarośla, a inne tereny podmokłe. Ta interpretacja kolorów zdaje się mieć potwierdzenie w toponimach obecnych na planie. Są to: Sciegna, Ogrody, u Stoczkowskiej drogi, u Żorowskiej drogi, Kamiennik, Podlesie, Porąbki, Twarda rola, Jeziórko (różowy); Podświnie, Kalinki, Witki, Dół, pod Olszynką, Niwy (żółty); Jędrzeiska (jasnoszary); Klin, Biały Ług, Przy Dębinie, Gać, Lipia, Sołowiska (ciemnoszary); Ług (niebieski); Kolonija Dębina, dymnik (jasnobrązowy); Długie łąki, Kozia łąka, Paszkacz (jasnobłękitny). Ponadto, drukowaną czcionką, oznaczono nazwy miejscowości: wieś Sokołów, Folwark Sokołów, Okrąglica i przynależny do niej folwark. Na planie zaznaczono też drogi. Cały teren dóbr obwiedziono kolorowymi pasami oznaczającymi granice z Bogumiłowem, Chojnem, Tyczynem, Wólką Będkowską (na planie Wólka Bętkowska), i Dąbrową (Wielką). Na obwodzie tym widoczne są oznaczenia kopców granicznych rozdzielających dobra.

Plan posiada cenne szczegóły dotyczące rozplanowania Sokołowa i niewielkiej wówczas Okręglicy. Przedstawiono wszystkie zabudowania wiejskie używając żółtych prostokątów. Z kolei czerwonymi oznaczono zabudowania dworskie. Podpisano budynki dworu i karczmy.

Ostatnim elementem planu są linie pomiarowe. Wykonano je dwoma kolorami, czerwonym i niebieskim. Na planie znajduje się adnotacja, że niebieskie pomiary naniósł na plan w 1861 r. geometra rządowy Hieronim Niezabitowski w związku z „urządzeniem włościan”, czyli ich uwłaszczeniem. Czerwone pomiary nie zostały wyjaśnione, być może więc zostały od razu naniesione na plan podczas jego tworzenia. Przypuszczalnie wyjaśnienie wszystkich oznaczeń pomiarowych znajduje się na jakimś nieodnalezionym jeszcze załączniku.

Plan służył prawdopodobnie dość krótko; umieszczono na nim adnotację, iż wychodzi z użycia, ponieważ sporządzony został nowy „planik zbiorowy wykazujący projekt ostateczny separacji i urządzenia dóbr Sokołowa”.

Plan znajduje się w Zbiorze Kartograficznym Archiwum Państwowego w Łodzi, Oddział w Sieradzu.